Barbecue met houtskool, kokosbriketten, gas of elektrisch?
We zitten midden in de tijd van heerlijk buiten barbecueën. En ook tijdens een zomerse barbecue kun je rekening houden met het milieu, zonder dat het minder lekker en minder gezellig wordt. Het doet er wel toe, want wist je dat er in Nederland jaarlijks 13 miljoen kilo houtskool wordt verkocht? Daar is dus nog veel milieuwinst te behalen! Wij zetten hier alles op een rijtje, en kijken naar de brandstof (kolen, gas of elektra), soorten barbecues, milieuvriendelijk en efficiënt barbecueën, gezondheid en natuurlijk veiligheid.
Samenvatting: tips voor gezond en milieuvriendelijk barbecueën
- Milieuvriendelijk barbecueën
- Wees zuinig met de brandstof als kolen of met gas en elektra. En als je een goede houtskool koopt, dan kun je prima meerdere keren barbecueën met één portie houtskool (en dat is dus ook goedkoper).
- Let op dat de grootte van je barbecue en de hoeveelheid kolen past bij hoeveel eten je gaat bereiden. Een grote barbecue aansteken om weinig te grillen, zorgt voor onnodig gebruik van brandstof. Koop dus een kleine barbecue als je meestal met een kleine groep barbecuet, en leen er dan een als je een keer een grotere groep hebt of koop eenmalig een wegwerpbarbecue bij.
- Houd tijdens het bereiden het deksel zoveel mogelijk op de barbecue. Looking ain’t cooking!
- Gebruik gewoon echt servies en bestek, in plaats van plastic, want dan is het eten smakelijker en het is beter voor het milieu.
- Eten
- Kies voor een milieuvriendelijk menu: vlees, vis, vleesvervangers die het milieu minder belasten, en groenten, brood en sausjes in plaats van vlees.
- Wilt u graag vlees of kip eten? Ga dan voor kip of varken of half om half gehakt (lees hier meer informatie …).
- Wilt u ook op dierenwelzijn letten? Kies dan kip met een keurmerk voor dierenwelzijn. Biologisch, EKO, Demeter en Beter Leven 2 en 3 sterren zijn een goede keuze.
- Laat het eten zo lang mogelijk afgedekt in de koelkast staan, zodat het niet bederft.
- Zorg dat je geen voedsel verspilt, dus koop op maat in, en zet restjes eten ook snel weer terug in de koelkast. Of rooster ze op de barbecue als de kolen nog heet zijn, en bewaar ze voor de dag erop.
- Typen barbecue, gezondheid en buren
- Bij een gewone barbecue op houtskool of briketten komt rook vrij die schadelijk is voor de gezondheid.
- Elektrische barbecues en gasbarbecues hebben dit nadeel niet. Barbecueën op gas of elektriciteit is daarmee gezonder en geeft minder overlast, maar ze zijn ook beter voor het milieu (elektrisch is het best)
- Probeer rookoverlast voor de buren te voorkomen.
- Veilig barbecueën
- Steek een barbecue alleen aan met een lange lucifer en met aanmaakblokjes. Nooit met een brandbare vloeistof.
- Zet de barbecue op een stevige ondergrond op een windvrije plek.
- Blaas niet in het vuur, gebruik een blaasbalg of waaier.
- Ga nooit met een brandende barbecue lopen.
- Laat een nog brandende of nasmeulende barbecue na gebruik rustig afkoelen met de deksel erop. Zet hem pas weg, als hij niet heet meer is.
Houtskool of een alternatief
Er is een aantal opties: gewone houtskool, houtskool en briketten met een FSC-keurmerk of kokosbriketten.
Houtskool – vaak niet goed
Een groot deel van de houtskool voor onze barbecues is slecht voor mens en milieu, hier en in de landen waar de houtskool wordt geproduceerd. Dit komt door de milieuonvriendelijke productiemethoden, de illegale houtkap en ontbossing.
Volgens klimaatorganisatie HIER wordt in Nederland jaarlijks naar schatting 13 miljoen kilo houtskool verkocht. Ongeveer 80 procent daarvan wordt op een milieuonvriendelijke manier geproduceerd in Zuid-Amerika en vooral Afrika. Illegaal gekapt hout wordt op grote schaal in de open lucht verbrand om houtskool te fabriceren, waarbij 10 tot 12 kilo hout nodig is voor 1 kilo houtskool of briketten. Een vijfde deel van de in Europa verkochte houtskool komt uit Nigeria, waar illegale houtkap aan de orde van de dag is.
Tussen 2010 en 2015 verloor Nigeria een vierde van zijn natuurlijke bossen. Ongeveer een kwart van al dat tropische hout diende voor de productie van houtskool, die hier in Nederland veelal te koop is in goedkope zakken van supermarkten en doe-het-zelfzaken. Vreemd genoeg is dat niet verboden, want volgens de Europese wetgeving is de invoer van hout uit illegaal gekapte bossen alleen verboden als het gaat om hoofdproducten als balken voor de bouw. En dus zijn afgeleiden zoals houtskool niet verboden.
Houtskool en briketten met een FSC-keurmerk
Haast gewone houtskool heb je duurdere kolen en briketten met het FSC-keurmerk. Volgens het Wereld Natuur Fonds en andere milieuorganisaties garandeert dat certificaat dat de houtskool uit verantwoord beheerde bossen komt en dat aan de veiligheid van de arbeiders is gedacht. Vrijwel altijd is het een mix van Europees hout van loofbomen als de eik, haagbeuk, es, els en linde.
Alternatief: Houtskool van de schadelijke melliferaboom
Vooral in het zuiden van Afrika, met name in Namibië, slorpt deze exotische boom massa’s grondwater op, laat hij niets meer over voor de andere gewassen en verandert hij de grond rondom zich langzaam in een dor woestijngebied. Een voorbeeld van mellifera-houtskool is Bushveld Charcoal, dat in Nederland te koop is bij veel (online) speciaalzaken.
Alternatief: Kokosbriketten!
Ook organisch afvalmateriaal lijkt steeds vaker een tweede leven op het barbecuerooster te krijgen. In Nederland zijn bij gespecialiseerde winkels briketten van kokos te koop. Simpel gezegd zijn het briketten gemaakt van de schil van kokosnoten. Een erg duurzame, milieuvriendelijke oplossing, want er hoeft geen boom gekapt te worden, ze hebben een praktische, vierkante vorm, ze bereiken eenvoudig een hoge temperatuur, branden langer en zorgen ze voor minder vlammen en as in vergelijking met normale briketten. De prijs lijkt fors, circa 20-22 euro voor een zak van 10 kilo. Bedenk echter wel dat je een stuk minder kokosbriketten nodig hebt om je BBQ te verwarmen. En doordat ze langer meegaan, kan je ze ook prima doven en een volgende grillsessie nog een keer gebruiken.
Trouwens: as moet in de vuilnisbak (zodra het is afgekoeld)
De as van de barbecue mag niet in de GFT-bak omdat as het composteerproces verstoort. Ook kunnen asresten schadelijke stoffen bevatten. Het kan gewoon bij het restafval.
Eten
Wat leg je op de barbecue?
Juist als je met een grotere groep bent, kun je hiermee echt een verschil maken voor het milieu en dierenwelzijn, en als je het slim doet, kost het een maar paar cent meer. Milieuvriendelijk barbecueën houdt in dat je niet alleen maar vlees grilt. De productie van vlees is namelijk erg milieubelastend. Naast vlees kun je denken aan vis en vleesvervangers, maar denk ook aan groentespiesen, geroosterde groente, gepofte aardappels en maïskolven, salades, brood en saus.
Plan de boodschappen op tijd, want dan kun je voor hetzelfde geld goedkoop biologisch en ‘Beter leven’ vlees kopen als het in de aanbieding of afgeprijsd is. In ons artikel ‘Goede keuzes zijn niet duur‘ rekenen we uit 
hoe u goedkoop ‘goed’ vlees kunt inslaan voor de barbecue! U kunt voor hetzelfde geld biologische braadworst, kipdrumsticks, biefstuk en shoarma vlees etc. kopen en met het Beter Leven *** keurmerk. Het prijsverschil was namelijk maar 3 cent per ons!
Verder is het belangrijk dat je niet te veel inkoopt, anders moet je het waarschijnlijk weggooien. Als dat het geval is, maak het dan gaar op de barbecue en eet het de volgende dag op.
Voedselveiligheid
Als je bij warm weer gaat barbecueën, dan bestaat het gevaar van voedselvergiftiging, vooral met het vlees. Bewaar het eten daarom zo lang mogelijk gekoeld. Zorg ook dat vlees goed gaar wordt op de barbecue. Laat het echter niet verbranden, want zwart gebrand eten bevat stoffen die kanker kunnen veroorzaken.
Pas ook op voor ‘kruisbesmetting’: die ontstaat wanneer rauw vlees dat besmet is met bacteriën, in aanraking komt met groenten en salades die onverhit worden gegeten. Dat kan bijv. gebeuren als u op een snijplank eerst het vlees snijdt en daarna de sla.
Type barbecue
Er zijn allerlei soorten barbecues. Bij een barbecue op houtskool of briketten komt rook vrij die schadelijk is voor de gezondheid. Elektrische barbecues en gasbarbecues hebben dit nadeel niet. Barbecueën op gas of elektriciteit is gezonder en geeft minder overlast. De elektrische barbecue is het goedkoopst in het gebruik en het milieuvriendelijkst, gevolgd door de gasbarbecue en daarna de kolenbarbecue.
Wegwerpbarbecue
Voor een picknick, op het strand of de camping kan een wegwerpbarbecue handig zijn. Als je dat een keer per jaar doet, is een wegwerpbarbecue waarschijnlijk niet nadeliger dan een gewone barbecue.
Gasbarbecue
Gasbarbecues gebruiken butaan- of propaangas, die in in tankjes of flessen te koop, met of zonder statiegeld. Ook gas levert vooral tijdens het gebruik van de barbecue broeikasgas op, maar gas is een goede keuze, omdat het schoon brandt (geen rook) en nauwelijks luchtvervuilende stoffen oplevert.
Barbecueën op gas is eenvoudig. Het gas is makkelijk aan te steken en de barbecue is snel gereed voor gebruik. Bovendien kun je de barbecue uitschakelen als iedereen aan het eten is – dat scheelt brandstof. Bij een barbecuemaaltijd die 1,5 uur duurt, zal 0,5 tot 1,2 kg gas nodig zijn.
Elektrische barbecues
Elektrisch barbecueën leidt alleen tijdens de productie van elektriciteit tot de uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuilende stoffen, niet tijdens het elektrisch grillen in de tuin. Daarom levert elektrisch barbecueën nauwelijks overlast op voor de omgeving.
Voor gebruik moet de grillplaat op temperatuur komen; dat kan even duren. Daarna kun je de temperatuur van een elektrische barbecue goed regelen, dat bespaart energie. Door de barbecue uit te zetten als iedereen eet, valt ook elektriciteit te besparen. Elektrisch barbecueën is het goedkoopst in gebruik.
Gewone barbecue van Weber of Green Egg etc.
Zweer je toch bij houtskool op je Weber of Green Egg, koop dan de wat duurdere kolen en briketten met FSC-keurmerk.
Gezondheid, veiligheid en overlast
Rook en fijnstof
Bij het barbecueën op houtskool komen schadelijke stoffen vrij, waaronder fijnstof. De rook kan gezondheidsklachten veroorzaken, vooral bij mensen met een aandoening aan de luchtwegen (bijvoorbeeld astma). De rookontwikkeling kan bovendien overlast veroorzaken bij uzelf als bij de buren.
Sluit daarom ramen en deuren als je (of jouw buur) gaat barbecueën. Dat voorkomt vervuiling van de lucht in huis. Je kunt de overlast voor de buren beperken door rekening te houden met de windrichting.
Overigens komen bij het grillen van vlees op een barbecue ook altijd wat vet- en vleessappen op de hete delen terecht, wat ook ongezonde rook oplevert. Sommige gas-, elektra- en houtskoolbarbecues hebben een vet-opvangplaatje om dit te voorkomen.
Brandwonden
Barbecues worden erg heet en eerstehulpposten ontvangen jaarlijks veel mensen met brandwonden van de barbecue. Let daarom altijd op de veiligheid. Gebruik geen vloeistoffen om een houtskoolbarbecue aan te steken. Gebruik vuurvaste handschoenen en draag een beschermend schort. En ten slotte: ruim de as pas op als de barbecue helemaal is afgekoeld.
De brandwondenstichting heeft een speciale website geopend waarop veiligheidsregels voor omgaan en aansteken van de barbecue staan: Barbecue veilig:
- Steek een barbecue alleen aan met een lange lucifer en met aanmaakblokjes. Nooit met een brandbare vloeistof.
- Zet de barbecue op een stevige ondergrond op een windvrije plek.
- Zet dus een draagbare barbecue niet op een houten of plastic tafel of op droog gras. Door de stralingshitte kan dit in brand vliegen.
- Plaats de barbecue niet te dicht bij tafellakens, parasols, tuinmeubels en struiken.
- Blaas niet in het vuur, gebruik een blaasbalg of waaier.
- Ga nooit met een brandende barbecue lopen.
- Laat een nog brandende of nasmeulende barbecue na gebruik rustig afkoelen met de deksel erop. Zet hem pas weg, als hij niet heet meer is.
Bronnen
Pexels - free to use
Photo by Andrea Piacquadio from Pexels
vlees en groente spies op de barbecue | Mijn Keus
Steve Johnson via Pexels
Pexels -free to use